حلال های شیمیایی عموما در دمای محیط مایع هستند، اما به صورت جامد (حلال های یونی) یا گاز(کربن دی اکسید) نیز وجود دارند. حل کردن یک ماده در یک ترکیب دیگر می تواند با هدف های متفاوتی صورت بگیرد، تنظیم ویسکوزیته، تغییر در خواص دمایی، زدودن یک ماده از روی یک سطح خاص، استخراج یک ماده و… از جمله کارکردهای یک Solvent می تواند باشد.

نوع حلال باید بر اساس نوع حل شونده و هدفی که از این کار داریم انتخاب شود. انتخاب حل کننده قطبی برای یک ماده غیر قطبی کاری اشتباه است. اگر قصد داریم که محلول حاصل را در یک واکنش شرکت بدهیم، باید به اثرات و واکنش‌های انجام شده توسط خود حلال نیز توجه داشته باشیم. در ادامه به دسته بندی حلال ها و انواع آنها خواهیم پرداخت.

حلال های آلی (Organic solvents)

این ترکیبات را توسط ساختار شیمیایی که دارند به سه دسته هیدروکربنی، اکسیژنی و هالوژنی تقسیم می کنند.

حل کننده‌ هیدروکربنی

این مواد به دو دسته آلیفاتیک و آروماتیکی (بنزن، تولوئن، زایلن و …) تقسیم می شوند. این حلال ها را عموما از نفت خام استخراج می کنند، در برخی موارد ترکیبی از مواد مختلف مورد استفاده قرار می‌گیرد. به عنوان مثال پارافین‌های خطی دارای ویسکوزیته پایینی هستند. در عوض پارافین‌های شاخه دار ویسکوزیته بالایی دارند و خواص دما پایین بسیار خوبی دارند. ترکیبی از این مواد حلالی با ویسکوزیته مناسب و خواص دما پایین خوبی به ما می دهد.

در ادامه به معرفی مثال هایی از این مواد و کاربردهای انواع حلال های شیمیایی خواهیم پرداخت.

آلیفاتیک ها (Aliphatic)

ترکیبات آلیفاتیک به موادی اطلاق می شود که در ساختار خود حلقه‌های آروماتیک ندارند همانند آلکان ها، آلکن ها و … .

سیکلو هگزانون

این ترکیب مایعی است روغنی که بی رنگ و یا متمایل به زرد است. کاربردهای فراوانی دارد اما به عنوان Solvent برای تولید علف کش ها، سلولز، رزین های طبیعی و سنتزی، واکس ها ، چربی ها و غیره کاربرد دارد.

برش های هیدروکربنی

بنزن (Benzene)

بنزن به عنوان ساده‌ترین ترکیب آروماتیک شناخته می‌شود. علی رغم اثرات مضری که می تواند بر بدن انسان بگذارد، به دلیل ساختار مولکولی خاصی که دارد استفاده های مختلف و فراوانی از آن می شود.

از بنزن در ساخت لاستیک و تایر، صنعت چاپ و ساخت رنگ، تولید رزین، چسپ، نایلون، استایرن و در ترکیب حلال های صنعتی برای پاک کردن گریس و چربی از روی سطوح مختلف، استفاده می شود.

تولوئن (Toluene)

تولوئن یکی دیگر از ترکیبات آروماتیک محبوب است، که بیشترین کاربرد آن به عنوان حلال در صنایع مختلف است. هرچند این ماده برای سلامتی انسان مضر است؛ اما خواص و قابلیت های خوبی که در حل کردن ترکیبات مختلف دارد، باعث شده است که به صورت گسترده در تولید انواع سوخت ها، محصولات پاک کننده خانگی و صنعتی، پارچه و چرم، گریس و مواد روان کننده و … مورد استفاده قرار بگیرد.

حل کننده اکسیژنی

در این دسته مواد الکلی، کتونی، آلدهیدی، گلیکول اترها، استر ها و … قرار دارند.

حل کننده هالوژنی

به موادی که در ساختار خود عنصری از گروه هالوژن ها ( کلر، برم و …) داشته باشد، هالوژنی گفته می شود.